Mentionsy

109. Badania na zwierzętach jako motor nauki - dr hab. Elżbieta Salińska

Wykład dr hab. Elżbiety Salińskiej, Festiwal Nauki w Warszawie [29 września 2018]

Badania na zwierzętach były wykonywane przez wieki – umożliwiły poznanie anatomii i fizjologii oraz opracowanie skutecznych metod leczenia chorób. Odbywało się to jednak kosztem ich cierpienia – obiekty eksperymentów traktowano przedmiotowo, nikt nie przejmował się zadawanym im bólem. Dopiero wiek XIX w. przyniósł zmianę podejścia do zwierząt i regulacje prawne biorące je w ochronę.

Od starożytności doświadczenia na zwierzętach służyły poznaniu anatomii i fizjologii. Arystoteles, autor „O częściach zwierząt” i „Historia Animalium”, przygotowując swoje dzieła musiał wykonywać sekcje na martwych zwierzętach. Średniowiecze cechowało zastój w nauce. Dopiero w okresie nowożytnym wzrosło zainteresowanie naukami medycznymi. Andreasowi Versaliusowi (1514-1594) przypisuje się wykonanie pierwszej wywisekcji na zwierzęciu. Zabieg ten był przeprowadzony bez żadnego znieczulenia. Tak działo się przez wiele lat – uczeni ignorowali fakt zadawania zwierzętom bólu, tłumacząc to najczęściej ich niezdolnością do odczuwania cierpienia.

Badania na zwierzętach – krytyka

W XVII w. wiwisekcje poddano krytyce. Jej przedmiotem nie było jednak zadawanie bólu towarzyszące doświadczeniom, tylko ich celowość z poznawczego punktu widzenia. Uczeni tacy jak Jean Riolan Jr. (1577-1657) I Edmund O’Meara (1614-1681) głosili pogląd, że cierpienie zaburza funkcjonowanie organów ciała, w związku z czym eksperymenty przynoszą niemiarodajne wyniki. Dopiero wiek XIX przyniósł zdecydowaną zmianę w podejściu do wiwisekcji. Poddane im zwierzęta wcześniej znieczulano. Rozwijać się również zaczął ruch anty-wiwisekcyjny. W Wielkiej Brytanii uchwalono „The Cruel Treatment of Cattle Act” (1822) – zakaz okrutnego taktowania zwierząt domowych oraz „Cruelty to Animals Act” (1876) – pierwsze prawo regulujące eksperymenty na zwierzętach.

Jakie doświadczenia przeprowadzano na zwierzętach?

Jakie odkrycia dzięki nim dokonano?

Muzyka Witam Państwa. Mam nadzieję, że to, co Państwu dzisiaj powiem, nie wzbudzi żadnych komprowersji, gdyż jest to temat do tej pory rozpatrywany przez różne ugrupowania i zdania są podzielone na temat, czy zwierzęta powinny być używane w badaniach naukowych czy nie. Prawdę powiedziawszy ja chciałam podejść do tematu bardziej w sposób historyczny, czyli jak medycyna w zasadzie, głównie chciałabym się oprzeć tutaj na medycynie, rozwijała się dzięki właśnie temu, że ludzie prowadzili b...