Mentionsy

50. Tożsamość polsko-żydowska. Konflikt? Harmonia? Problem? - Piotr Matywiecki

Wykład Piotra Matywieckiego jest drugim wystąpieniem z cyklu „Człowiek pogranicza”. Fundacja Centrum im. Profesora Bronisława Geremka, Warszawa [27 listopada 2012 r.]

W swoim wystąpieniu Piotr Matywiecki wskazał na specyficzny charakter tożsamości polsko-żydowskiej w oparciu o perspektywę autobiograficzną, doświadczenie pamięci okupacyjnej, a także Marzec 1968.

„W kwestii mojej żydowskiej i polskiej tożsamości religijnej, kulturowej i narodowej nie da się nic rozstrzygać, bo nie można rozstrzygnąć spraw biografii, losu, powołania i duszy. Jestem żydem, jestem chrześcijaninem. Jestem Żydem, jestem Polakiem. Urodziłem się w Warszawie w roku 1943 z matki Żydówki i ojca Żyda i do dzisiaj mieszkam w tym mieście. To sprawa biografii. Miejsce i czas życia tak a nie inaczej determinują moje wybory” – rozpoczął swój wykład Piotr Matywiecki, wybitny poeta, eseista, krytyk literacki.  W pierwszej części  skupił się na kwestii człowieka o tożsamości polsko-żydowskiej. Czy można tu mówić o pograniczu, czy raczej o granicy? Czy w ogóle możliwe jest połączenie tych dwóch tożsamości? – „Osoby, które czują się jednocześnie Polakami i Żydami bardzo często odczuwają swoją sytuację jako drażliwą, a nawet graniczną. Wielu z nich nie postrzega siebie jako „ludzi pogranicza” kulturowego. Wielu nie widzi też możliwości jakiegoś łagodzącego ich konfliktową tożsamość kulturowego synkretyzmu” – powiedział gość Fundacji Centrum im. Profesora Bronisława Geremka

Piotr Matywiecki nawiązał do historii, która go ukształtowała „To był czas między wojną a marcem 1968 roku. Wtedy dorastałem, (…) nabywałem tej polsko- żydowskiej świadomości”. W 1968 roku z Polski wyjechała prawie cała żydowska inteligencja, która przetrwała wojnę.  Matywiecki nie wyjechał. Jakie czynniki o tym zadecydowały? Co się działo z tymi, którzy pozostali? Według Matywieckiego „ich tożsamość została przerwana”.  Jak sobie z tą luką radzili? Jak radzą sobie dzisiaj?

„Ktoś taki jak ja, to nie jest człowiek pogranicza, tylko człowiek granicy. Muszę też musze uczciwie powiedzieć, że wokół tej granicy zaczynają się wreszcie, i we mnie i w innych ludziach, budować jakieś kulturowe terytoria. I może dzięki temu ten ruch międzygraniczny, miedzy tym co żydowskie i tym co polskie, również w ludziach o świadomości polsko-żydowskiej zacznie się tworzyć. A wszelkie takie ruchy zawsze są kulturowo bezcenne” – zakończył Piotr Matywiecki.

***

Piotr Matywiecki (ur. 5 czerwca 1943 w Warszawie) jest wybitnym poetą, eseistą, krytykiem literackim. Jego debiutancki tom poezji – „Podróż” – ukazał się w 1975 r. Począwszy od pierwszych wierszy poeta pozostaje wierny zarówno nurtom, formom, jak i tematom klasycznym, ujmując je w ramy poezji nowoczesnej. Jest on jednocześnie autorem nagradzanych książek eseistycznych, w tym bodaj najważniejszego osiągnięcia w tej dziedzinie, mianowicie „Kamienia granicznego” (1995) – dzieła, w którym przeanalizował problematykę Holocaustu w aspekcie filozoficznym.

Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. Dzień dobry. na cyklicznym, cyklicznej imprezie, to znaczy na wykładach otwartych, które są wymyślone w taki sposób, żeby nawiązywały do dorobku myślowego, intelektualnego, do zainteresowań społecznych i politycznych profesora Bronisława Gerenka. Te wykłady otwarte były pomyślane jako szereg cykli. My mówiliś...