Mentionsy

194. Miejsca pamięci współczesnej Chorwacji i Serbii - dr hab. Tomasz Stryjek

Wykład dr. hab. Tomasza Stryjka, Festiwal Nauki w Warszawie [27 września 2020]

Dr hab. Tomasz Stryjek podczas Festiwalu Nauki w Warszawie opowiedział, jakie znaczenie mają miejsca pamięci we współczesnej Chorwacji i Serbii. Prelegent skupia się przede wszystkim na tych, które odnoszą się do postaci i wydarzeń z czasów II wojny światowej. Ówczesne dzieje obu krajów, które wchodziły wtedy w skład b. Jugosławii, wymykają się jednoznacznej interpretacji. Wspólna historia po dziś dzień stanowi przedmiot kontrowersji i politycznej rozgrywki.

Po rozbiorze Jugosławii w 1941 roku Chorwacja otrzymała status niezależnego państwa (Niezależne Państwo Chorwackie, NDE), które pod dyktaturą Ante Pavelicia pozostawało w sojuszu z Niemcami. Reżim współuczestniczył w Holokauście i prowadził czystki etniczne ludności serbskiej. Jednocześnie tutaj najsilniejszą pozycję miała ogólnojugosławiańska, komunistyczna partyzantka Josipa Broz Tity.W ostatecznym rozrachunku to ona doprowadziła do wyzwolenia Jugosławii i ustanowienia w kraju rządów komunistycznych. W odmiennej sytuacji była Serbia. Kraj był okupowany przez Niemców, przy zachowaniu kolaboracyjnego rządu gen. Milana Nedicia. Wpływy komunistów były tutaj mniejsze, zaś dominującą rolę w ruchu oporu miały podporządkowane rządowi emigracyjnemu siły gen. Dragoljuba Mihailovicia.

Dr hab. Tomasz Stryjek opowiada w wykładzie o kontrowersjach, jakie budzi wspólna historia w obu krajach. Wskazuje również, w jaki sposób jest ona rozgrywana przez tamtejsze siły polityczne. Osią narracji są miejsca pamięci we współczesnej Chorwacji i Serbii. Zasadniczą część prelekcji poprzedza wstęp, w trakcie którego prowadzący przybliża historię b. Jugosławii, ze szczególnym uwzględnieniem okresu II wojny światowej.

Ja jestem historykiem, politologiem, pracuję zarówno w kolegium CYWITAS, w którym właśnie tu na tym miejscu gościmy państwa, bo na tym piętrze pracuje szkoła. Uczelnia, ale także pracuję w Instytucie Studiów Politycznych, Polskiej Akademii Nauk i zajmuję się polityką pamięci w krajach Europy Środkowschodniej, najbardziej na Ukrainie, Rosji, ale także ostatnio bardzo właśnie krajami pojegosłowiańskimi i stąd ta Serbia i Chorwacja i w ogóle była Jugosławie jest jako temat, a to dlatego,...