Mentionsy

122. Utracone marzenie. Powojenne żydowskie osadnictwo na Dolnym Śląsku

Wykład w ramach cyklu „>>Życie przecięte<<. Żydzi w Polsce 1944-1968", Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [2 marca 2017]

Po drugiej wojnie światowej na Dolnym Śląsku osiedliło się blisko 100 tys. Żydów ocalałych z Zagłady. Większość wyjechała z Polski w wyniku kolejnych fal emigracyjnych. Jak wyglądało życie tamtejszej żydowskiej społeczności opowiedziała dr Kamila Baranowska podczas wykładu w Muzeum Historii Żydów Polskich.

Większość Żydów osiadłych na Dolny Śląsku została repatriowana w 1946 roku z terenów ZSRR, gdzie udało im się przetrwać wojnę. Od kilku do kilkunastu tysięcy mieszkało tu jednak już wcześniej. Byli oni przeważnie byłymi więźniami niemieckiego obozu koncentracyjnego Gross-Rosen oraz innych powiązanych z nim obozów zlokalizowanych na Śląsku. Ich marzenia o odbudowie życia w Polsce zostały utracone w wyniku powojennego antysemityzmu i pogromów. Choć Żydzi na Dolnym Śląsku mogli czuć się bezpieczniej niż w innych regionach kraju, to kilkadziesiąt tysięcy z nich opuściło Polskę po pogromie kieleckim. Kolejna fala emigracji nastąpiła po „odwilży październikowej”, a większość z resztki pozostałych Żydów opuściła kraj wskutek antysemickiej kampanii władz komunistycznych z lat 1967-1968.

Słuchacze wykładu dr Baranowskiej mogli prześledzić, jak wyglądało życie społeczności żydowskiej na Dolnym Śląsku od czasów tuż po wojnie do 1968 roku. Prelegentka opowiadała o działalności Centralnego Komitetu Żydów Polskich, który do 1949 organizował opiekę zdrowotną, mieszkania, pracę, edukację oraz kulturę dla ocalałych z Zagłady. Opowiadała również o czasach stalinowskich oraz towarzyszącej im dychotomii pomiędzy życiem prywatnym i oficjalnym organizowanym przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce (które zastąpiło CKŻP). Dr Baranowska mówiła o różnych przejawach konfliktu pomiędzy chęcią zachowania odrębnej tożsamości i dążeniem do asymilacji. Prelegentka poruszyła również temat buntu powojennego pokolenia Żydów wobec „martwej kultury” ich rodziców, do jakiego doszło w latach 60. Na koniec wykładu Dr Baranowska opowiedziała o życiu wspólnot żydowskich emigrantów, którzy opuścili Polskę w 1968 roku.

Dzień dobry, właściwie dobry wieczór. Moja mina była nie bez kozery, taka pełna zaskoczenia, ponieważ dżingiel był motywem przewodnim przygotowań do dzisiejszego wykładu. Tak jak doktor Persak mnie przedstawił właściwie niewiele mam do dodania i to czym dzisiaj chciałabym Państwu opowiedzieć to właściwie ta historia będąca częścią tej historii powojennej, powojennego żydostwa, powojennej historii żydostwa polskiego właśnie tutaj w Polsce. Z reguły mówimy o epilogu tego życia, tak? Mów...