Mentionsy

117. Gdzie mieszkali Żydzi w Warszawie w XVIII w.

Wykład dr Hanny Węgrzynek, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [21 listopada 2016]

Osadnictwo żydowskie w Warszawie rozwijało się w XVIII w. mimo obowiązywania przywileju „De non tolerandis Judaeis”, który zakazywał Żydom osiedlania się na terenie miasta. Starozakonni zamieszkiwali na terenie nieruchomości należących do szlachty, mieszczaństwa i duchowieństwa. Miejsca te można było poznać podczas popularnonaukowego wykładu dr Hanny Węgrzynek w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Punktem wyjścia do rozważań o osadnictwie żydowskim w Warszawie było wydawnictwo źródłowe „Regestr osób żydowskich spisany w miesiącu styczniu roku 1778 w Warszawie” pod redakcją dr Węgrzynek. Prelegentka pierwszą część swojego wykładu poświęciła na opisanie tego źródła. Dokument wymienia ponad 3,5 tys. Żydów wraz z odnotowaniem informacji o członkach ich rodzin, służbie, miejscu zamieszkania oraz nazwy miejscowości, z których pochodzili.

W kolejnej części wystąpienia dr Węgrzynek opisała rozwój Warszawy w II poł. XVIII w., któremu towarzyszyła masowa migracja ludności do miasta. Później wskazała miejsca, gdzie według regestru osiedlali się wówczas starozakonni, którzy stanowili wówczas już 8-10 proc. mieszkańców Warszawy. Prelegentka podkreśliła, że większość osób odnotowanych w tym dokumencie stanowili ludzie nowo przybyli do stolicy. Mówiła również, że analizując miejsca ich zamieszkania, można wysnuć wiele wniosków na temat charakteru osadnictwa żydowskiego w Warszawie.

Ostatnią część swojego wystąpienia dr Węgrzynek poświęciła analizie przedstawień Żydów obecnych na obrazach Canaletta i Vogla. Jak się okazuje, na ich podstawie można np. pokusić się o określenie, z jakiego regionu Rzeczpospolitej pochodzili pochodzili ukazani tam starozakonni.

Nazywam się Hanna Węgrzynek, jestem historykiem, zajmuję się dziejami Żydów w Polsce w okresie staropolskim przede wszystkim, usiłuję także prowadzić badania na temat dziejów warszawskich. To dzisiejsze spotkanie jest takie połączone troszeczkę z promocją książki, a właściwie nawet całej serii książek, które zaczęły się ukazywać od zeszłego roku. Mam je tutaj ze sobą, można, jeśli ktoś byłby zainteresowany, nabyć je przy stoliku, przed salą wykładową. Do tej pory ukazały się dwie pozycj...